Ooit woonden zíj alleen in de IJsseldelta ....
nu wonen wíj wijdverspreid over Nederland,
USA en Canada
INLEIDING
De IJsseldelta
De IJssel is een aftakking van de Rijn die uitmondt in het Ketelmeer. Dat maakt onderdeel uit van de Randmeren Noord die horen bij het oostelijke deel van het IJsselmeer.Eerst lag de monding bij IJsselmuiden - muiden betekent namelijk monding. Doordat de IJssel slib en zand aanvoerde, zorgde dat voor een natuurlijke aanwas van land en de vorming van een delta. De enige in Nederland. Die is dus steeds meer ten noordwesten van Kampen komen te liggen.
Twee verschillende families met de naam Vaandering
De eerste jaren van mijn onderzoek ben ik ervan uitgegaan dat sprake is van één familie Vaandering. Met als stamvader Albert, afkomstig uit Grafhorst. Maar in 2009 ben ik tot de conclusie gekomen dat sprake moet zijn van twee verschillende families. Want de stamvaders kunnen op geen enkele manier worden gekoppeld. Dus één familie afkomstig uit Grafhorst, met (voorlopig) Albert als stamvader van Egbert Jacobs (Vaandering) en Albert Jacobs (Vaanderink). En één familie afkomstig uit Mastenbroek met (voorlopig) Jan Herms als stamvader van Hendrik Jans (Vaandering). Ik noem beiden maar stamvader omdat ik niets heb kunnen vinden van hún voorouders.In 2011 ben ik er ook achter gekomen dat de familienaam van Jan Herms van oorsprong vermoedelijk Rietberg is. De nakomelingen van zowel een broer van zijn zoon Jannes Jansen als de oudste zoon van deze Jannes Jansen hebben namelijk later de naam Rietberg aangenomen.
De stamboom van Albert is aanzienlijk groter dan die van Jan Herms. Er is in ruim 300 jaar een paar keer tussen de twee families getrouwd. Beide families kennen ook heel veel nakomelingen in de USA en Canada.
Zelf ben ik een afstammeling van Albert.
De naam Vaandering pas in 1811 aangenomen
Op bevel van de Franse keizer Napoleon - die het toen in ons land voor het zeggen had - waren einde 18e eeuw alle inwoners van Nederland verplicht hun achternamen te laten registreren. Veel mensen hadden al een (soms informele) achternaam. Maar de grote meerderheid van de bevolking in het noordoosten van ons land had nog geen vaste achternaam. Zij moesten er dus één aannemen. En daarvan een akte laten opmaken. Dat gebeurde in een register van naamsaanneming.Met behulp van dit register heb ik van elf personen kunnen achterhalen dat zij in 1811 formeel de achternaam Vaandering hebben aangenomen. En zes personen hebben in 1811 formeel de naam Vaanderink aangenomen. Het gaat om twee zonen (met vrouw en kinderen) van Jacob Alberts en één zoon (met vrouw en kinderen) van Jannes Jansen. Maar het is onzeker of het echt de bedoeling was de naam Vaanderink aan te nemen. Dus met een 'k' op het einde in plaats van een 'g'. Waarom? Omdat onderaan de akte van naamsaanneming - daar waar normaal gesproken de betrokkene zijn handtekening zet - staat vermeld: "Dit is X ’t merk van Albert Vaandering". De vraag is bij welke van de twee namen sprake is van een verschrijving. De conclusie lijkt gerechtvaardigd dat Albert Jacobs bedoeld heeft de naam Vaandering aan te nemen. Dit omdat de meeste akten van zijn nakomelingen de naam Vaandering vermelden. En omdat zij in de meeste gevallen ook met (een variant van) de naam Vaandering geboorte- en huwelijksaktes ondertekenen.
Herkomst van de naam Vaandering onbekend
In Oost-Nederland werden tot in de 19e eeuw vaak huisnamen als achternaam gebruikt. Daar heette je naar de boerderij waar je woonde. Die namen eindigen vaak op 'ink' of 'enk'. Daarmee wordt de bij de boerderij behorende es bedoeld: een hoger gelegen akker. Het achtervoegsel 'ink', 'ing' of 'inga' betekent in het Saksisch ook zoon. 'ink'-namen zoals Udink (zoon van Udo) moeten daarom eigenlijk als een gewoon patroniem worden gezien.Waarom in 1811 is gekozen voor de achternaam Vaandering? Jammer genoeg heb ik dat nog niet kunnen achterhalen.